Η τεχνολογία φέρνει επανάσταση και στην καρδιολογία, καθώς οι εμφυτεύσιμοι καταγραφείς ρυθμού και οι φορετές συσκευές εξελίσσονται ραγδαία και ανοίγουν νέους δρόμους για την παρακολούθηση των ασθενών με καρδιακές αρρυθμίες, η πιο συχνή από τις οποίες είναι η κολπική μαρμαρυγή. Η διάγνωση παροξυσμικών μορφών της κολπικής μαρμαρυγής είναι συχνά δύσκολη, καθώς τα επεισόδια μπορεί να είναι σποραδικά και να μη συμπίπτουν με την ώρα εξέτασης.
Σε αυτό το σημείο, τόσο οι εμφυτεύσιμοι καταγραφείς όσο και οι φορετές συσκευές μπορούν να παίξουν καθοριστικό ρόλο, επιτρέποντας την καταγραφή ρυθμού σε πραγματικό χρόνο. Ήδη, υπάρχει μεγάλη εμπειρία στη χρήση εμφυτεύσιμων καταγραφέων, ενώ εδώ και μερικά χρόνια είναι διαθέσιμα ως εμπορικά προϊόντα έξυπνα ρολόγια (smartwatches), βραχιόλια (wristbands), δαχτυλίδια, αυτοκόλλητοι αισθητήρες ακόμη και έξυπνα γυαλιά, που παρέχουν δυνατότητα συνεχούς καταγραφής και ανάλυσης του καρδιακού ρυθμού. Η εξέλιξη, όμως, δεν περιορίζεται σε αυτά. Νέες τεχνολογίες αναπτύσσονται σε μορφή αυτοκόλλητων αισθητήρων, που μπορούν να τοποθετούνται σε αντικείμενα της καθημερινής χρήσης, όπως το στρώμα ύπνου, το τιμόνι ή ακόμη και η τουαλέτα, με στόχο τη συνεχή παρακολούθηση του καρδιακού ρυθμού. Η ευρεία διάδοση αυτών των συσκευών φέρνει στο προσκήνιο ερωτήματα για την ακρίβεια των μετρήσεων και το κατά πόσο μπορούν να χρησιμοποιηθούν με ασφάλεια για ιατρικούς σκοπούς.
Για όλες αυτές τις συσκευές μίλησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο καρδιολόγος και επιστημονικός συνεργάτης της Γ’ Καρδιολογικής Κλινικής του ΑΠΘ Κωνσταντίνος Μπακογιάννης, με αφορμή ανακοίνωσή του με θέμα «Αυτόματοι εμφυτεύσιμοι καταγραφείς ρυθμού την εποχή των “ wearables” καταγραφέων», την οποία παρουσίασε στο 15ο Συνέδριο Επεμβατικής Καρδιολογίας και Ηλεκτροφυσιολογίας, που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη.
Οι εμφυτεύσιμοι καταγραφείς ρυθμού: το πιο αξιόπιστο εργαλείο
Όπως επισημαίνει ο κ. Μπακογιάννης, παρά τη ραγδαία πρόοδο των wearables, οι εμφυτεύσιμοι καταγραφείς ρυθμού εξακολουθούν να θεωρούνται η πιο αξιόπιστη λύση για τη διάγνωση αρρυθμιών, οι οποίες πιθανόν να σχετίζονται με κολπική μαρμαρυγή ή με λιποθυμικά επεισόδια, των οποίων δεν έχουν εντοπιστεί τα αίτια. Οι μικρές αυτές συσκευές, που τοποθετούνται κάτω από το δέρμα, καταγράφουν ηλεκτροκαρδιογραφήματα επί μήνες ή και χρόνια, παρέχοντας υψηλής ακρίβειας δεδομένα για τη διάγνωση και θεραπευτική καθοδήγηση. Η διάρκεια ζωής τους φτάνει συνήθως τα τρία έτη, ενώ νεότερα μοντέλα διαθέτουν μπαταρία έως και πέντε ετών. Παράλληλα, επιτρέπουν απομακρυσμένη μετάδοση των καταγραφών, ώστε ο γιατρός να λαμβάνει άμεσα ενημέρωση σε περίπτωση ανίχνευσης παθολογικού ρυθμού.
«Σε μεγάλο βαθμό, η ευαισθησία και η ειδικότητα των αποτελεσμάτων που παίρνουμε από τον εμφυτεύσιμο καταγραφέα είναι υψηλού βαθμού και μπορούμε να εξάγουμε συμπέρασμα σε πολύ μεγάλο ποσοστό, με ασφάλεια, έτσι ώστε να μπορούμε στη συνέχεια να καταστρώσουμε και το θεραπευτικό σχέδιο για την εκάστοτε περίπτωση. Αυτό είναι και ένα από τα πλεονεκτήματα σε σύγκριση με τα wearables. Οι εμφυτεύσιμοι καταγραφείς θεωρούνται πιο αξιόπιστοι στην καταγραφή αρρυθμιολογικών φαινομένων, που είναι αυτά τα οποία μας αφορούν για τις ενδείξεις εμφύτευσης αυτών των καταγραφέων. Και ο ασθενής και ο γιατρός έχουν μια εφαρμογή από την οποία, αναλόγως αν συμβεί κάτι, μπορούν περιοδικά να ενημερωθούν ή να το “ διαβάσουν”, όπως κάνουμε στους βηματοδότες και τους απινιδωτές», σημειώνει ο κ. Μπακογιάννης.
Νέες φορετές συσκευές και αισθητήρες ως εμπορικά διαθέσιμα προϊόντα
Όσον αφορά τις φορετές συσκευές, που καταγράφουν τον ρυθμό της καρδιάς ή κάνουν ηλεκτροκαρδιογραφήματα και είναι διαθέσιμες ως εμπορικά προϊόντα, ο κ. Μπακογιάννης αναφέρει ότι στις μέρες μας η μεγαλύτερη ανάπτυξη παρατηρείται στα έξυπνα ρολόγια και στα bands, δηλαδή τα έξυπνα βραχιόλια.
«Επίσης, υπάρχουν δαχτυλίδια και αυτοκόλλητοι αισθητήρες που τοποθετούνται στην περιοχή του στήθους ή σε κάποια άλλα σημεία του σώματος, προκειμένου να καταγράφουν ηλεκτρική δραστηριότητα. Έχουμε, στη συνέχεια, κάποια έξυπνα γυαλιά τα οποία αναπτύσσονται και θα παίρνουμε και από αυτά πληροφορίες, ενώ στη φάση της ανάπτυξης βρίσκονται και άλλες έξυπνες συσκευές, που μπορούν να ενσωματώνονται σε εργαλεία καθημερινότητας, όπως -για παράδειγμα- στην τουαλέτα, στο στρώμα που κοιμόμαστε, στο τιμόνι που οδηγούμε ή ακόμη και στα ακουστικά που φοράμε, τα οποία μπορούν και αυτά να λειτουργήσουν ως καταγραφείς ηλεκτροκαρδιογραφήματος ή ανίχνευσης ρυθμού», προσθέτει ο κ. Μπακογιάννης.
Το ρυθμιστικό πλαίσιο και η αξιοπιστία των δεδομένων
Η ευρεία διάδοση αυτών των συσκευών φέρνει στο προσκήνιο ερωτήματα για την ακρίβεια των μετρήσεων και το κατά πόσο μπορούν να χρησιμοποιηθούν με ασφάλεια για ιατρικούς σκοπούς. Σύμφωνα με τον κ. Μπακογιάννη, ορισμένες από αυτές τις φορετές συσκευές έχουν ήδη λάβει πιστοποίηση ως ιατροτεχνολογικά προϊόντα για την ανίχνευση συγκεκριμένων αρρυθμιών, όπως της κολπικής μαρμαρυγής, ωστόσο το ρυθμιστικό πλαίσιο δεν είναι ενιαίο σε διεθνές επίπεδο.
Στην Ελλάδα, όπως επισημαίνει, δεν υπάρχει ακόμη σαφής ρύθμιση που να καθορίζει ποια εμπορικά wearables μπορούν να θεωρηθούν ιατρικές συσκευές. «Υπάρχουν οι κατευθύνσεις από την Ε.Ε. για να πάρουν τέτοιες συσκευές την ένδειξη του ιατροτεχνολογικού προϊόντος. Ωστόσο, χρειαζόμαστε ακόμη δρόμο προκειμένου να είναι σαφές το πλαίσιο και να καλύπτει όλα όσα χρειάζονται για να ταυτοποιηθεί ως ιατροτεχνολογικό προϊόν μια εμπορικά διαθέσιμη συσκευή», εξηγεί ο κ. Μπακογιάννης.
Η σωστή χρήση και ο ρόλος του γιατρού
Η ευκολία με την οποία ο καθένας μπορεί σήμερα να αποκτήσει και να χρησιμοποιεί ένα smartwatch ή έναν αισθητήρα καρδιακού ρυθμού είναι αναμφίβολα θετική εξέλιξη, εφόσον συνοδεύεται από σωστή ενημέρωση.
«Είναι πάρα πολύ σημαντικό να υπάρχει μια ουσιαστική σχέση και επικοινωνία του καθενός μας με τον γιατρό μας, καθώς αυτό μπορεί να εξασφαλίσει ότι όλη αυτή η καινούργια πληροφορία που δεχόμαστε δεν θα μας δημιουργήσει έξτρα πίεση και άγχος αλλά θα μας λύσει πολλά προβλήματα. Μπορεί καθένας να το δει από την αρνητική του αλλά και από τη θετική του σκοπιά. Η δική μου θέση είναι ότι βρισκόμαστε σε μια εποχή που έχουμε τη δυνατότητα σε μεγαλύτερο βαθμό, σαφέστατα υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, ο καθένας μας να είναι λίγο πιο εναργής και γνώστης για όσα συμβαίνουν στο σώμα του και στην υγεία του. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει κανένας να είναι συνειδητοποιημένος, όταν αγοράζει μια τέτοια συσκευή. Πρώτον, για το είδος της συσκευής που αγοράζει και το κατά πόσο είναι αξιόπιστη ή μη. Δεύτερον, για τη χρήση που την προορίζει. Για παράδειγμα, αν είναι αθλητής, άλλη είναι η χρήση που σκοπεύει να κάνει, αγοράζοντας ένα ρολόι που έχει αρκετές δυνατότητες, σε σχέση με κάποιον, ο οποίος έχει γνωστό ιστορικό κολπικής μαρμαρυγής. Και το τρίτο είναι να φροντίζει να ενημερώνεται σωστά και, αν είναι δυνατόν, να έχει μια καλή επικοινωνία με τους επαγγελματίες υγείας και κυρίως με αυτούς που γνωρίζουν πώς λειτουργούν αυτές οι συσκευές, προκειμένου να εξασφαλίζει ότι όλο αυτό θα λειτουργήσει προς το δικό του καλό και όχι εις βάρος του», εξηγεί ο κ. Μπακογιάννης.
Φορετές συσκευές και απομακρυσμένη ιατρική
Ιδιαίτερη σημασία δίνει ο καρδιολόγος στη χρήση των φορετών συσκευών για την απομακρυσμένη παρακολούθηση ασθενών, ειδικά σε περιοχές, όπου δεν υπάρχει εύκολη πρόσβαση σε εξειδικευμένες μονάδες. «Υπάρχουν σε όλο τον κόσμο περιοχές που είναι απομακρυσμένες ή που δεν έχουν άμεση πρόσβαση σε πολυδύναμες μονάδες υγείας. Σε αυτές τις περιπτώσεις φαίνεται ότι αυτές οι έξυπνες συσκευές θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην απομακρυσμένη διαχείριση των ασθενών. Αυτό, όμως, προϋποθέτει ότι θα πρέπει να γίνεται μέσα σε ένα πλαίσιο, το οποίο θα έχει καθοριστεί από τις ρυθμιστικές αρχές, θα είναι σύννομο και θα έχουν δημιουργηθεί εκείνοι οι κανόνες και τα πρωτόκολλα, που θα εξασφαλίζουν την ασφάλεια όλων των εμπλεκόμενων φορέων. Και του λειτουργού υγείας που βρίσκεται από την πλευρά του χειριστή αυτών των συσκευών, αλλά και από την πλευρά των ατόμων που είναι οι χρήστες αυτών των υπηρεσιών. Είμαι πεπεισμένος ότι τα επόμενα χρόνια θα βλέπουμε όλο και πιο συχνά τέτοιου είδους προσπάθειες να ανθούν και πιστεύω ότι στο μέλλον θα είναι ένας τρόπος, με τον οποίο θα μπορούμε να εξασφαλίσουμε μεγαλύτερη προσβασιμότητα σε ανθρώπους απομακρυσμένων περιοχών ή που έχουν άλλα προβλήματα και δεν μπορούν να φτάσουν σε πολυδύναμα κέντρα υγείας, που θα μπορούν να τους εξασφαλίσουν μια καλύτερη υγεία μέσα από μια τέτοια επικοινωνία», σημειώνει ο κ. Μπακογιάννης.
Η κολπική μαρμαρυγή και η σημασία της έγκαιρης διάγνωσης
Ιδιαίτερη αναφορά κάνει ο κ. Μπακογιάννης στην κολπική μαρμαρυγή, η οποία αποτελεί την πιο συχνή καρδιακή αρρυθμία και σημαντική αιτία εγκεφαλικού επεισοδίου. Η κολπική μαρμαρυγή επηρεάζει περίπου το 4-5% του πληθυσμού στην Ελλάδα. Στις ηλικίες κάτω των 45-50 αφορά το 1% του πληθυσμού, ενώ σε ηλικίες άνω των 75 ετών μπορεί να επηρεάζει το 8-10%. Συνδέεται, πέρα από τους γενετικούς παράγοντες, με παράγοντες όπως η υπέρταση, η υπνική άπνοια, η στεφανιαία νόσος και η καρδιακή ανεπάρκεια. Η έγκαιρη ανίχνευση βοηθά στη σωστή εκτίμηση του κινδύνου και στη λήψη αποφάσεων για αντιπηκτική αγωγή, η οποία μειώνει δραστικά την πιθανότητα εγκεφαλικού επεισοδίου.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
