Το συγκεκριμένο παράδειγμα αντλεί έμπνευση από βαθιά ριζωμένα και προβληματικά πατριαρχικά πρότυπα, που παρουσιάζουν την “υποταγή” του άντρα στη γυναίκα ως κάτι ταπεινωτικό.
Αγόρια μαθητές, “προσέξτε μην καταλήξετε φερέφωνα των γυναικών σας”. Αυτό είναι το βασικό μήνυμα που αναδύθηκε από το παράλληλο κείμενο το οποίο εξετάστηκε στο μάθημα των Αρχαίων Ελληνικών στις Πανελλαδικές εξετάσεις.
Ισότητα φύλων; Ποια ισότητα φύλων;
Στο πέμπτο και τελευταίο παράδειγμα, η φράση “Κατάντησες φερέφωνο της γυναίκας σου”, ενισχύει μια απαρχαιωμένη αντίληψη σύμφωνα με την οποία θεωρείται ντροπή ή εξευτελισμός για έναν άντρα να “συμμορφώνεται” ή να “επηρεάζεται” από τη σύντροφό του — σαν να είναι η γυναίκα πολίτης δεύτερης κατηγορίας. Η ίδια η διατύπωση “γυναίκα σου”, αποπνέει μια αντίληψη ιδιοκτησιακής σχέσης.
Το συγκεκριμένο παράδειγμα αντλεί έμπνευση από βαθιά ριζωμένα και προβληματικά πατριαρχικά πρότυπα, που παρουσιάζουν την “υποταγή” του άντρα στη γυναίκα ως κάτι ταπεινωτικό ή ανεπίτρεπτο. Δεν είναι απλώς αυτονόητο, αλλά και επιτακτικό να επισημανθεί ότι τέτοιες φράσεις ενισχύουν και διαιωνίζουν τα έμφυλα στερεότυπα και τον σεξισμό — γεγονός που καθίσταται ακόμη πιο ανησυχητικό όταν αυτές περιλαμβάνονται σε επίσημα εξεταστικά θέματα, στα οποία εξετάζονται νέοι και νέες με στόχο την πρόσβασή τους στην ανώτατη εκπαίδευση.
Θεωρητικά τέτοιου είδους κείμενα θα έπρεπε επίσης να φέρουν ουδέτερο παιδαγωγικό χαρακτήρα (για να μελετηθεί η ετυμολογία και οι συγγενείς λέξεις), ωστόσο η χρήση της γλώσσας που χρησιμοποιείται εδώ διολισθαίνει σε απαξιωτικές αναφορές που ντροπιάζουν την επιτροπή και το αρμόδιο υπουργείο, συλλήβδην.
Το παράδειγμα επίσης “Στις εκπτώσεις η κόρη μου συνήθως ψωνίζει πολλά φορέματα” μπορεί να περιγράφει μια “προσωπική προτίμηση ή συνήθεια της κόρης”, αναπαράγοντας ωστόσο ξεκάθαρα ένα στερεότυπο που εντάσσει τις γυναίκες σε ένα γενικότερο πλαίσιο κατά το οποίο φέρονται να παρουσιάζονται μόνο ως καταναλώτριες ρούχων και μόδας.
Στο συγκεκριμένο διαγώνισμα Αρχαίων, ο στόχος ήταν η χρήση ετυμολογικά συγγενών λέξεων, όχι η παρουσίαση στερεοτύπων. Όμως, οι φράσεις αυτές θα περίμενε κανείς να επιλεχθούν προς αξιολόγηση φέροντας ένα περιεχόμενο που θα αποφεύγει άσκοπες έμφυλες συνδηλώσεις, κάτι που προκαλεί αν μη τι άλλο, εύλογες απορίες για το πώς επιλέχθησαν.
Οκ, αν θέλουμε να διδάξουμε τους μαθητές μας τη “ματσίλα” και το φθηνό αντριλίκι, πάμε βέβαια, πάσο.
Παράλληλα, τα παραπάνω ακολουθούν μια γενικότερη φιλοσοφία του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος το οποίο έχει εξοβελίσει από τις τάξεις του την κοινωνιολογία αλλά και τη σεξουαλική αγωγή ως υποχρεωτικά μαθήματα, κάτι που θα έπρεπε να υπάρχει από τις πρώτες τάξεις.
Διότι μόνο με αυτόν τον τρόπο μπορεί να ενθαρρυνθεί με ουσία η ισότητα, η αποδοχή, ο σεβασμός και η πάταξη των έμφυλων προβλημάτων που βρίσκουμε μπροστά μας διαρκώς – και δη, στον χώρο της εργασίας.
Γλωσσικός σεξισμός
Και για να το πάμε ένα βήμα παραπέρα, θα αναμέναμε από το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα να προχωρήσει σταδιακά και στην αλλαγή χρήσης της γλώσσας στα σχολικά εγχειρίδια, με τη χρήση των όρων να είναι πιο συμπεριληπτικός. Η δομή της ελληνικής γλώσσας βασίζεται στην κυριαρχία του αρσενικού γένους και την επιβολή του στο θηλυκό. Από το γεγονός αυτό προκύπτει και το φαινόμενο του γλωσσικού σεξισμού, το οποίο είναι πολύ έντονο στην περίπτωση της ελληνικής γλώσσας χωρίς να έχουν γίνει απαραίτητα βήματα προς την αντίθετη κατεύθυνση.
Ακόμη και σήμερα σε επίπεδο σημασιολογίας, ο γλωσσικός σεξισμός στα ελληνικά γίνεται εύκολα ορατός από μια απλή περιδιάβαση στα σημασιολογικά πεδία των λημμάτων άντρας και γυναίκα.
-Οι εκφράσεις που συνδέονται με την έννοια ‘άνδρας’ έχουν συνήθως θετική σημασία: γενναίος, ειλικρινής, αρρενωπός, λεβέντης (ανδρικός: ανδροπρεπής, γενναίος, αρρενωπός).
-Οι εκφράσεις που συνδέονται με την έννοια ‘γυναίκα’ έχουν συνήθως μειωτική σημασία: πονηρή, καπάτσα, στρίγγλα, αιτία του κακού, πειρασμός.
-Επίσης, τα περισσότερα λήμματα με πρώτο συνθετικό το γυναίκα έχουν και αυτά μειωτική χρήση και ερμηνεία (π.χ. γυναικοδουλειά).
Ένα ακόμη παράδειγμα είναι τα θηλυκά επαγγελματικά ονόματα που αποτελούν ένα ακόμη σημαντικό ζήτημα, με το οποίο ασχολήθηκε παγκοσμίως η φεμινιστική γλωσσολογία, καθώς ενισχύουν την ανισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών (πχ, βουλεύτρια αντί για η βουλευτής).
Φυσικά, για να φτάσουμε στα παραπάνω πρέπει να λυθούν άλλες εκκρεμότητες, όπως το να μην διατυπώνουμε σε εξετάσεις πανελλαδικών πως οι άντρες που κάνουν όσα τους πουν τα κορίτσια τους, είναι “φλώροι”.
Αναμένουμε αντιδράσεις και απαντήσεις από τους αρμοδίους.
Πηγή: news247.gr
