Μπορεί μια επίσκεψη σε έναν τόπο να αλλάξει τη ζωή ενός ανθρώπου; Για τον Φώτη Κόντογλου, η πρώτη επαφή με το Άγιον Όρος την περίοδο 1922-1923 υπήρξε το καθοριστικό σημείο στροφής στην πορεία του, καλλιτεχνικά, πνευματικά και υπαρξιακά. Αυτόν ακριβώς τον δεσμό, τη «σχέση καρδιάς» του μεγάλου δημιουργού με την Αθωνική Πολιτεία, φωτίζει η νέα έκθεση της Αγιορειτικής Εστίας με τίτλο «Η χώρα της καρδιάς μου. Ο Φώτης Κόντογλου στο Άγιον Όρος», που φιλοξενείται στον εκθεσιακό της χώρο στη Θεσσαλονίκη και εγκαινιάζεται επίσημα την Κυριακή από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωνσταντίνο Αν. Τασούλα.
Τεκμήρια της παρουσίας του στην Αθωνική Πολιτεία, σχέδια με μελάνι σε χαρτί, τέμπερες, αγιογραφίες, επιστολές, εκδοτικό έργο, προσωπικά αντικείμενα και κυρίως αναμνήσεις καρδιάς, καταγράφονται στην έκθεση της Αγιορειτικής Εστίας, δημιουργώντας ένα συναρπαστικό αφήγημα για τη σχέση του Κόντογλου με τον Άθω.
Αν και έχουν γίνει πολλές εκθέσεις για τον Κόντογλου, είναι η πρώτη φορά που η εστίαση στρέφεται αποκλειστικά στη σχέση του με το Άγιον Όρος, στη γόνιμη συνάντηση που άλλαξε ριζικά τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόταν την τέχνη και το κάλλος. αυτή η γόνιμη συνάντηση επηρεάζει τη δημιουργία του μέχρι το τέλος της ζωής του, πριν από ακριβώς εξήντα χρόνια.
Όταν έφτασε στον Άθω, ο Κόντογλου είχε ήδη ολοκληρώσει τις σπουδές του στο Παρίσι και είχε διαμορφώσει μια πολυσχιδή προσωπικότητα – ζωγράφος, συγγραφέας, δημοσιογράφος, αγιογράφος, ένας αληθινός άνθρωπος των τεχνών. Το Άγιον Όρος όμως ανέτρεψε ό,τι ήξερε έως τότε. Εκεί ανακάλυψε τη δύναμη και τη ρυθμική σοφία της βυζαντινής ζωγραφικής, την αυστηρή πνευματικότητα και το βαθύ ήθος των αγιορειτών μοναχών.
Αυτή η ανακάλυψη έγινε το θεμέλιο της προσωπικής του αναγέννησης. Ο Κόντογλου υιοθέτησε τη βυζαντινή τέχνη, την οποία, όπως ο ίδιος έλεγε, δεν την αντιγράφει, αλλά τη διερμηνεύει. Το 1923 έκανε μια έκθεση με έργα από το Άγιον Όρος στη Μυτιλήνη και την επόμενη χρονιά την παρουσίασε στην Αθήνα.
Η έκθεση συγκεντρώνει πολύτιμα τεκμήρια ζωής και μνήμης, όπως επιστολές του καλλιτέχνη με τον μοναχό Ισίδωρο στα Καυσοκαλύβια, αποσπάσματα από τα βιβλία του, αλλά και έργα που παρουσιάζονται για πρώτη φορά στο κοινό. Ανάμεσά τους, η συγκλονιστική εικόνα του Αγίου Νεκταρίου (1963), πιθανότατα η πρώτη που φιλοτεχνήθηκε μετά την αγιοκατάταξη του Αγίου, έργο που έγινε πρότυπο για τους μεταγενέστερους αγιογράφους.
Η συμβολή του Κόντογλου υπήρξε ανυπολόγιστη. Σε μια εποχή όπου επικρατούσε η ρωσο-ναζαρινή τεχνοτροπία, εκείνος στάθηκε πρωτοπόρος της επιστροφής στη γνήσια βυζαντινή ζωγραφική. Η έκθεση παρουσιάζει ακόμη, σε φυσικό μέγεθος, την τοιχογραφία από το σπίτι του, όπου ο Κόντογλου ζωγράφισε τον εαυτό του και την οικογένειά του πλαισιωμένους από τις μορφές που τον ενέπνευσαν.
«Η χώρα της καρδιάς μου» δεν είναι μια συνηθισμένη αναδρομική έκθεση. Είναι ένα πνευματικό ταξίδι στην καρδιά ενός δημιουργού που είδε στο Άγιον Όρος όχι μόνο μια πηγή καλλιτεχνικής έμπνευσης, αλλά και έναν δρόμο ζωής. Θέλουμε ο επισκέπτης να καταλάβει ότι μια μόνο επίσκεψη, όταν η ψυχή είναι ανοιχτή, μπορεί να αλλάξει τα πάντα.
Η έκθεση, που πραγματοποιείται με τη συνεργασία πολλών φορέων, είναι ένα αφιέρωμα στον άνθρωπο που αναγέννησε τη βυζαντινή ζωγραφική και στην πνευματική γη που τον μύησε στην τέχνη της αιωνιότητας.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
