Οι τοίχοι του 81ου Δημοτικού Σχολείου στη Θεσσαλονίκη, επί της οδού Δελφών 131, έχουν πάνω τους χαραγμένα ονόματα, ημερομηνίες, μια ελληνική σημαία, δύο βόμβες με φιτίλι κι έναν Γκεσταπίτη. Αυτές είναι οι φωνές και οι κρυμμένες ιστορίες των άλλοτε φυλακισμένων που βρέθηκαν στα κρατητήρια, καταμαρτυρώντας τη φρίκη της περιόδου 1941-1944.
Το συγκεκριμένο Δημοτικό Σχολείο επιτάχθηκε από τους Γερμανούς κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου. Τα γραφεία της Γκεστάπο στήθηκαν στο ανώγειο, ενώ το ημιυπόγειο χρησιμοποιήθηκε ως κρατητήριο, δημιουργήθηκε ένα μικρό νοσοκομείο και λειτούργησε ως μαγειρείο για τη σίτιση των Γερμανών στρατιωτών.
Η πόρτα του άλλοτε κρατητηρίου έμεινε κλειδωμένη για πολλά χρόνια, αφήνοντας κρυμμένα όλα τα μυστικά της εποχής. Η σημερινή διευθύντρια του 81ου Δημοτικού Σχολείου, Μιχαέλα Παπαδοπούλου, αποφάσισε να σπάσει τα λουκέτα και να αποκαλύψει το χώρο στο ευρύ κοινό, δημιουργώντας ένα Μουσείο Εθνικής Αντίστασης.
Αρχικά καθάρισαν το χώρο, πέταξαν τα ντουλάπια που κάλυπταν τους τοίχους και με τη βοήθεια του δήμου Θεσσαλονίκης, τοποθέτησαν φωτισμό και προβολείς στην αίθουσα, ώστε να είναι ευδιάκριτα τα ονόματα των φυλακισμένων και οι ημερομηνίες, όλα σκαλισμένα με το κουτάλι της φυλακής. Σε δεύτερη φάση ζητήθηκε η βοήθεια του συλλέκτη, συνταγματάρχη ε.α. – φαρμακοποιού και «ψυχής» του Πολεμικού Μουσείου Θεσσαλονίκης, Βασίλη Νικόλτσιου.
Ο κ. Νικόλτσιος, μαζί με τον συνεργάτη του Λεόντιο Μικρόπουλο, ανέλαβαν την αποκατάσταση του χώρου και τη δημιουργία του κέντρου εγκλεισμού, όπως ήταν εκείνη την εποχή. Έξυσαν ακόμη περισσότερο τα ονόματα «Τσακμακόπουλος Στέφανος», «Παπαδιαμάντης», «Σκόρδος», «Καλαφάτης», «7/11/43», «19/4/43», ώστε να φαίνονται καλύτερα και αποκαλύφθηκαν νέα σχέδια, όπως η ελληνική σημαία, οι δύο βόμβες και η μορφή ενός Γκεσταπίτη.
Ο συλλέκτης, με αντικείμενα από την προσωπική του συλλογή, πρόσθεσε στο χώρο μια κούκλα που αναπαριστά έναν κρατούμενο, την έντυσε με ρούχα της εποχής και την σκέπασε με αυθεντικές κουβέρτες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Άφησε δίπλα της γερμανικά πιάτα και κουτάλια της εποχής του 1940, καθώς και μια νταμιτζάνα και ένα ποτηράκι της ίδιας δεκαετίας.
Όλα στον χώρο θυμίζουν το τότε… «Λέρωσα τα μέρη του υπογείου, την πόρτα και το παράθυρο, όπου ακουμπούσαν οι κρατούμενοι. Ζωγράφισα μούχλα στις γωνίες, έβαλα και μερικές σταγόνες αίμα κι έξυσα τα ονόματα που δεν φαίνονταν πολύ καλά. Είχα την ελπίδα να βρω στο χώρο ένα εβραϊκό όνομα, αλλά δεν υπήρχε. Μόνο ελληνικά κι ένα αρμένικο», δηλώνει ο Βασίλης Νικόλτσιος.
Ο συλλέκτης υπογραμμίζει πως ένας τέτοιος χώρος μνήμης στην «καρδιά» ενός Δημοτικού Σχολείου «είναι το καλύτερο παράδειγμα για να καταλάβουμε τι θα πει ελευθερία. Η ελευθερία αποκτήθηκε μέσα από αγώνες. Στο υπόγειο είσαι κλειδωμένος και σου την στερούν, ενώ στις επάνω αίθουσες και στο προαύλιο αισθάνεσαι πώς είναι να είσαι ελεύθερος».
Επόμενο βήμα για τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές του Δημοτικού Σχολείου είναι τα εγκαίνια του διαφορετικού αυτού μουσείου, που αναμένονται το επόμενο διάστημα. Παράλληλα με τα εγκαίνια θα πραγματοποιηθεί μια έκθεση με γελοιογραφίες του ’40, με τίτλο: «Με το χαμόγελο στα χείλη».
Ο κ. Νικόλτσιος θα διαθέσει, από την προσωπική του συλλογή, περίπου εκατό έγχρωμες και ασπρόμαυρες γελοιογραφίες, που λειτούργησαν με σκοπό να εξυψώσουν το ηθικό του λαού, που έπρεπε να υποστηρίξει τον μαχόμενο στρατό.
Η εκδήλωση για την Ανάδειξη της Ιστορίας του Σχολείου
Μπορεί τα εγκαίνια του «Μουσείου Εθνικής Αντίστασης» να αργήσουν λίγο ακόμη, όμως ο δήμος Θεσσαλονίκης, η Ε’ Δημοτική Κοινότητα, ο Σύλλογος Διδασκόντων και ο Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων διοργανώνουν το Σάββατο 11 Οκτωβρίου, στις 5 το απόγευμα, εκδήλωση με τίτλο «Ανάδειξη της Ιστορίας του Σχολείου», στον χώρο του 81ου Δημοτικού Σχολείου Θεσσαλονίκης (Δελφών 131). Διότι το συγκεκριμένο σχολείο έχει μια μακρά ιστορία 114 χρόνων.
Η εκδήλωση στοχεύει στην ανάδειξη της ιστορικής διαδρομής του σχολείου και της σύνδεσής του με την τοπική κοινωνία, μέσα από δράσεις μνήμης, πολιτισμού και τέχνης. Στο πλαίσιο της εκδήλωσης θα πραγματοποιηθεί παρουσίαση, με τίτλο «Ξενάγηση στο χθες και το σήμερα του 81ου Δημοτικού Σχολείου Θεσσαλονίκης», ενώ οι μαθητές του σχολείου θα αποτίσουν φόρο τιμής στην ιστορία της προσφυγιάς μέσα από ένα σύντομο θεματικό αφιέρωμα.
«Θέλουμε, η εκδήλωση να γίνει θεσμός με το άνοιγμα του σχολείου σε όλη την Ε’ κοινότητα και τη Θεσσαλονίκη. Επιθυμία μας είναι να δώσουμε έμφαση στο κομμάτι της προσφυγιάς, διότι το σχολείο μας, με τη Μικρασιατική Καταστροφή, υποδέχτηκε δεκάδες οικογένειες προσφύγων. Κοιμήθηκαν οι πρόσφυγες μέσα στις σχολικές αίθουσες και έκαναν μάθημα στην αυλή. Είναι ένα ακόμη κομμάτι της ιστορίας που θέλουμε να το αναδείξουμε», πρόσθεσε η διευθύντρια.
Το πολιτιστικό πρόγραμμα της 11ης Οκτωβρίου περιλαμβάνει σειρά καλλιτεχνικών δρώμενων που αναδεικνύουν τη μικρασιατική και ποντιακή παράδοση. Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, και ανάμεσα στα καλλιτεχνικά δρώμενα, θα ακουστούν σύντομες προφορικές αφηγήσεις αληθινών ιστοριών που συνδέονται ποικιλοτρόπως με το σχολείο και την ευρύτερη ιστορική μνήμη.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
